Chuyện nghề: Trader trở thành Builder sẽ là xu hướng trong thị trường tiền số

Thế giới tiền số giống như một khu rừng nhiệt đới rực rỡ, đầy cơ hội nhưng cũng nhiều nguy hiểm luôn trực chờ. Nhiều bạn trẻ bước chân vào thị trường với tư cách nhà đầu tư nhỏ lẻ - những "Trader" lăn xả, săn đuổi lợi nhuận từ những con sóng giá chóng vánh.

Nhưng theo thời gian, một dòng chảy mới dần hình thành các trader tài ba bắt đầu lột xác và trở thành các "Builder" – những người xây dựng dự án, nền tảng và sản phẩm blockchain.

Đây không chỉ là sự thay đổi về mặt nghề nghiệp, mà còn là chiến lược khôn ngoan để sống sót và tỏa sáng lâu dài. Hãy cùng khám phá sự khác biệt giữa hai vai trò này, lý do Builder vững chãi hơn Trader trong thị trường tiền số và những câu chuyện truyền cảm hứng từ những cá nhân đi trước.

Trader và Builder khác nhau ra sao?

Trong thị trường crypto "Trader" và "Builder" như hai nhịp điệu đối lập. Một bên là cuộc rượt đuổi ngắn hạn trên những con sóng thị trường còn bên kia là hành trình dài hơi đầy kiên nhẫn. Trader là những "chiến binh đường phố", luôn luôn đặt yếu tố lợi nhuận lên hàng đầu thông qua những biến động giá của thị trường để kiếm lời nhanh chóng. Họ có thể là nhà giao dịch trong ngày hoặc những trader đánh những con sóng dài hơn lên tới vài tuần.

Trader luôn phải gánh rủi ro thì khổng lồ khi nếu muốn một mức lợi nhuận tốt, một lệnh giao dịch sai có thể "bay màu" cả vốn lần lời trong tích tắc, đặc biệt trên thị trường crypto đầy biến động. Theo Binance Academy, hơn 70-80% trader cá nhân thua lỗ khi sử dụng ngắn hạn, vì thị trường dễ cuốn theo cảm xúc, FOMO (fear of missing out) hay những dòng tweet từ những người có ảnh hưởng.

Một ví dụ điển hình chính là nhà đầu cơ thiên tài Jessi Livermore, dù cho chiến thắng rất nhiều lần nhưng người đàn ông này vẫn có nửa cuối cuộc đời thê thảm khi tuyên bố phá sản lần thứ 3 ở tuổi 60. Sau đó thiên tài đầu cơ này đã phải tự kết thúc cuộc đời của mình, cho thấy sự tàn khốc khi trở thành một trader trong thời gian dài.

Builder thì khác hẳn, họ là những "kiến trúc sư" thầm lặng, tập trung kiến tạo giá trị thực thụ trên nền blockchain. Họ chế tác sản phẩm như sàn giao dịch, ví tiền số, giao thức DeFi, chợ NFT, hay thậm chí blockchain tầng 1.Thay vì chạy theo giá, Builder tạo ra "luật chơi" khi thiết kế token, hợp đồng thông minh và cơ chế thưởng cho người dùng. Lợi nhuận đến từ cổ phần dự án, phí giao dịch, hay giá token tăng vọt theo thời gian nếu sản phẩm được đón nhận rộng rãi. 

Chẳng hạn, một Builder có thể nắm 10-20% token dự án mình làm, chờ đợi giá trị nhân lên theo sự lan tỏa. Sự khác biệt lớn nhất nằm ở nhịp thở khi Trader sống bằng adrenaline của hiện tại, còn Builder gieo hạt giống cho một tương lai xanh tươi.

Đọc thêm: Chuyện nghề: Researcher là gì? Làm sao để sống sót với nghề Research trong thị trường Web 3

Tại sao Builder lại là con đường vững chãi hơn Trader?

Thị trường Crypto đôi khi được ví như "sòng bạc kỹ thuật số" – cuốn hút nhưng dễ sa lầy nếu không có chiến lược. Trader thường vấp ngã vì rủi ro chồng chất khi giá dao động 50% chỉ trong một ngày, phí giao dịch ngốn dần vốn, và áp lực tâm lý từ chuỗi thua lỗ liên miên. 

Nghiên cứu từ PMC chỉ ra rằng, các nhà giao dịch tiền số dễ mắc kẹt trong vòng lặp hối hận, nơi quyết định bốc đồng dẫn đến mất mát lớn hơn cả việc "ngồi im". Thêm nữa, với hơn 90% trader cá nhân lỗ nặng theo dữ liệu từ Binance thì con đường này dài hạn chỉ dành cho những ai có tinh thần thép.

Builder là lối đi an toàn hơn, bằng cách xây dựng các giá trị cốt lõi thay vì đánh cược đầu cơ. Họ không lệ thuộc biến động ngắn hạn, thành công đến từ giải quyết vấn đề thực tế, như tăng tốc giao dịch qua các giải pháp Layer 2 hay tạo ra các giải pháp cầu nối xuyên chuỗi.

Hơn thế, Builder dễ tiếp cận vốn từ quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) như a16z hay Paradigm nếu mô hình của dự án đủ thuyết phục, từ đó tạo ra một lớp nền vững chắc để đưua dự án đi đường dài. Kể cả so với các hình thức đầu tư dài hạn, nhóm Builder còn an toàn hơn vì họ làm chủ sản phẩm, giảm thiểu nguy cơ mua phải các token của dự án lừa đào. 

Theo dữ liệu từ Defillama, đến 18 tháng 9 năm 2025, tổng giá trị khóa (TVL) DeFi đã chạm mốc 162 tỷ USD, chứng tỏ sức sống mãnh liệt của các sản phẩm mà nhóm Builder tạo ra. 

Những nhân chứng sống trong câu chuyện chuyển dịch từ Trader sang làm Builder

Trong lịch sử thị trường tiền số đã chứng kiến không ít  những hành trình từ “nhà giao dịch” trở thành các "kiến trúc sư", biến kinh nghiệm trade thành đế chế tỷ đô. Dưới đây là những nhân chứng sống, minh chứng rằng trader giỏi không nhất thiết phải là giao dịch đến cuối đời.

Arthur Hayes từng là nhà giao dịch phái sinh lão luyện tại Deutsche Bank và Citibank, người đàn ông này nổi danh với kỹ năng ”buôn chênh lệch giá” Bitcoin từ năm 2014. Cùng thời điểm đó Arthur Hayes thành lập BitMEX, một trong những sàn giao dịch phái sinh tiên phong, xử lý hàng tỷ USD khối lượng giao dịch mỗi ngày. 

Sam Bankman-Fried dù từng là tội đồ khi gây ra vụ bê bối FTX nhưng không thể phủ nhận Sam Bankman-Fried là một Builder thực thụ. Sam từng là Trader tại Jane Street, nơi CEO của FTX kiếm triệu đô từ cổ phiếu và hợp đồng tương lai.

Sau khi thấy được tiềm năng của thị trường tiền số Sam Bankman-Fried thành lập Alameda vào năm 2017. 2 năm sau chàng trai trẻ thành lập FTX, có thời điểm sàn giao dịch này từng đạt đỉnh với định giá 32 tỷ USD. Thêm vào đó, dưới sự lãnh đạo của Sam, Alameda từ một công ty non trẻ đã trở thành quỹ đầu cơ hàng đầu trên thị trường. Có thời điểm quỹ đầu cơ này từng nắm đến 14,6 tỷ USD tài sản ròng

Một ví dụ khác là Jeff Feng từ Sei Network. Jeff từng là Trader tại ngân hàng Goldman Sachs và kiếm được hàng triệu USD tại đây. Tuy nhiên vào năm 2022 Feng quyết định rẽ hướng và trở thành đồng sáng lập Sei Network vào năm 2022. Token Sei từng là một trong những token có màn thể hiện ấn tượng khi tăng hơn 10 lần trong giai đoạn tháng 8 năm 2023 đến tháng 4 năm 2024.

3 cái tên phía trên là ví dụ sống cho sự thành công của các cá nhân từng là một Trader nổi tiếng nhưng lại quyết định rẽ ngang, trở thành một Builder để đóng góp cho thị trường. Tuy nhiên không phải ai cũng có cái kết đẹp, 3 tấm gương trên có thể cho chúng ta thấy rằng một Trader nhỏ lẻ cũng có thể bước ra ánh sáng để xây dựng đế chế cá nhân

Vì sao các trader "đỉnh cao" lại chọn rẽ lối làm Builder?

Các Trader thành danh sớm nhận ra một sự thật phũ phàng rằng tham gia giao dịch dù lời to nhưng vẫn là "trò chơi tổng bằng không". Khi bạn thắng đồng nghĩa rằng ai đó vừa mất tiền và rất khó để chiến thắng khi thị trường này luôn có những trò “ảo thuật” bơm thổi.

Những Trader đủ tỉnh táo chuyển hướng để tạo giá trị trường tồn. Như CEO của Arthur Hayes của BitMEX từng chia sẻ rằng “việc xây dựng một dự án với doanh thu ổn định giúp tôi có giấc ngủ ngon, thay vì phải đánh đổi sức khỏe để bám theo đồ thị giá.” Việc có một sản phẩm với doanh thu ổn định sẽ mang lại sự an toàn tài chính trong dài hạn.

Các Builder tay ngang này có thể áp dụng kinh nghiệm giao dịch của mình vào sản phẩm như sàn giao dịch phái sinh của Arthur Hayes. Quản lý danh mục đầu tư Haseeb Qureshi từ Dragonfly Capital từng chia sẻ rằng “nhiều nhà giao dịch thay đổi vì muốn tự nắm vận mệnh thay vì tiếp tục làm con cá nằm trên thớt", đặc biệt sau mùa đông 2018 hay 2022. 

Việc để lại di sản riêng cũng là điều mà nhiều Trader muốn hướng tới khi chuyển hướng sang làm Builder. Việc có một thứ to lớn do bản thân tạo ra tạo ra niềm vui và sự hưng phấn nhiều hơn cả khi chốt lời.

Đọc thêm: Chuyện nghề: 6 yếu tố để một BD có thể tồn tại lâu dài trong ngành tiền số

Hướng đi nào cho bạn trẻ muốn "lột xác" để trở thành Builder?

Nhiều bạn trẻ muốn “lột xác” để trở thành một Builder thay vì chỉ dừng lại ở vai trò trader, con đường này hoàn toàn trong tầm tay, đặc biệt với những ai dưới 35 tuổi và biết khởi đầu khôn ngoan.

Hãy xây dựng nền móng kiến thức vững chắc bằng cách học các kiến thức cơ bản liên quan đến blockchain thông qua Blockchain Basics của Đại học Buffalo trên Coursera, hoặc qua tài liệu miễn phí như CryptoZombies, nơi bạn có thể tự học Solidity thông qua các trò chơi đơn giản. 

Kinh nghiệm giao dịch trước đây sẽ giúp bạn hiểu rõ “nỗi đau” thực tế của thị trường như trượt giá (slippage) hay thiếu thanh khoản. Sau đó, hãy bước vào thực chiến với những dự án nhỏ như  viết bot giao dịch dựa trên nguồn mở trên GitHub, hoặc tham gia các hackathon như ETHGlobal để phát triển kỹ năng. Nhiều dự án đình đám như Uniswap cũng khởi nguồn từ đây.

Song song, hãy xây dựng portfolio và mở rộng mạng lưới bằng cách đóng góp cho các dự án mã nguồn mở (chẳng hạn fork Uniswap), tham gia thảo luận trong các cộng đồng Discord như Bankless hay Solana Builders và kết nối tới mentor thông qua qua Twitter hay LinkedIn – nơi bạn có thể học hỏi từ những gương mặt như Arthur Hayes hay Hasu Boonen.

Trên hành trình này, quản trị rủi ro là yếu tố sống còn, bạn có thể giữ việc giao dịch như một nguồn thu phụ, nhưng nên dành ít nhất 70% thời gian để tập trung cho việc xây dựng.

Điều quan trọng là phải ghi nhớ rằng trở thành Builder không chỉ để sống sót qua “mùa đông crypto”, mà còn để góp phần kiến tạo nên “mùa xuân” rực rỡ của thị trường. Hành trình từ một Trader sang một Builder không phải là bước lùi, mà chính là bước nhảy để bay cao hơn.

Với dự báo thị trường tiền số có thể cán mốc 5 nghìn tỷ USD vào năm 2030, những người gieo giá trị thực sự hôm nay sẽ trở thành người dẫn dắt ngày mai. Nếu bạn vẫn đang trade, hãy tự hỏi rằng bạn muốn mãi chơi theo luật của người khác, hay muốn viết nên lịch sử bằng chính đôi tay mình? 

Lời kết

Việc trở thành một Builder ắt sẽ có những khó khăn ban đầu, tuy nhiên thiên tài nào cũng phải bắt đầu từ số 0. Nếu đọc giả có bất kỳ câu hỏi nào về việc rẽ hướng và trở thành một Builder, thì AMA #1: TỪ PLAYER TRỞ THÀNH BUILDER được tổ chức bởi Coin2140 và BJO vào 20:00 ngày 19 tháng 9 sẽ là nơi giải đáp các khúc mắc này mắc này.

Bài viết thuộc series #Chuyện nghề bởi Coin2140.

Chuyện nghề là series những bài phỏng vấn đa chiều về các ngành nghề trong thị trường Web 3 thông qua góc nhìn của các khách mời. Những trải nghiệm từ chính các nhân chứng sống với xuất phát điểm khác nhau nhưng đều gặt hái được thành công, chắc chắn sẽ mang đến cho người đọc những góc nhìn mới mẻ. Từ đó, series góp phần giải đáp “một ngàn lẻ một” những băn khoăn về các ngành nghề trong thị trường tiền số đang dần hội nhập

Mời các bạn đón đọc những số tiếp theo.