Tại sao các quốc gia cấm Bitcoin? Khám phá 18 quốc gia đang có lệnh cấm hoặc hạn chế Bitcoin

Những quốc gia nào đang cấm Bitcoin

Hiện tại, Bitcoin đang bị hạn chế tại 18 quốc gia trên thế giới, với các mức độ khác nhau – từ cấm hoàn toàn đến hạn chế thanh toán.

Trong số này, 9 quốc gia đã áp dụng lệnh cấm tuyệt đối: Afghanistan, Algeria, Bangladesh, Trung Quốc, Ai Cập, Kuwait, Nepal, Bắc Macedonia và Tunisia;

Và 9 quốc gia khác áp dụng hạn chế một phần, chủ yếu đối với các tổ chức tài chính hoặc hoạt động thanh toán.

Điểm Chính

• Chỉ một số ít quốc gia cấm hoàn toàn Bitcoin, phần lớn chỉ áp dụng các hạn chế một phần.
  

• Trung Quốc là quốc gia có lệnh cấm toàn diện và nghiêm ngặt nhất, bắt đầu từ năm 2013, siết chặt qua giai đoạn 2017–2021 và tiến tới cấm hoàn toàn từ 2021–2025.
  

• Mức độ cấm khác nhau, từ cấm tuyệt đối đến chỉ hạn chế các tổ chức tài chính.
  

• Hầu hết lệnh cấm xuất phát từ lo ngại về ổn định tài chính, dòng vốn tháo chạy và rửa tiền, thay vì phản đối tiền điện tử vì lý do tư tưởng.
  

• Hiệu quả thực thi rất khác nhau, nhiều nơi dù cấm nhưng hoạt động giao dịch ngầm vẫn tiếp diễn.
  

• Một số quốc gia đang xem xét lại, điển hình như Bolivia đã thay đổi lập trường và hợp tác với El Salvador – quốc gia thân thiện với crypto.
  

Bitcoin bị cấm nghĩa là gì?

Trước khi đi sâu vào từng quốc gia, cần hiểu rõ “cấm Bitcoin” thực tế có nghĩa là gì. Trên thực tế, có nhiều cấp độ hạn chế khác nhau với mức độ thực thi không đồng đều. Trong bài viết này, các lệnh cấm được chia thành 3 cấp độ để dễ theo dõi (không phải phân loại chính thức).

Các cấp độ cấm

• Cấp 3 – Cấm hoàn toàn(Nghiêm ngặt nhất): Mọi hoạt động liên quan đến Bitcoin đều bất hợp pháp: sở hữu, giao dịch, khai thác, sử dụng để thanh toán. Vi phạm có thể bị xử lý hình sự, phạt tiền hoặc phạt tù.
  
• Cấp 2 – Cấm  ở mức tổ chức/Tài chính (Trung bình): Các tổ chức tài chính không được thực hiện giao dịch crypto, doanh nghiệp không được chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin, nhưng cá nhân vẫn có thể sở hữu.
  
• Cấp 1 – Hạn chế quản lý (Nhẹ): Bitcoin hợp pháp nhưng bị quản lý chặt hơn so với các quốc gia thân thiện với crypto. Có thể áp dụng hạn chế sàn giao dịch, yêu cầu đăng ký hoặc cảnh báo rủi ro.

Các quốc gia cấm Bitcoin cấp 3: Cấm hoàn toàn

Afghanistan

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: 2022 (dưới chính quyền Taliban)
• Cơ quan ban hành: Chính phủ Taliban
• Lý do: Lo ngại bất ổn tài chính và gian lận. Taliban siết chặt nghiêm ngặt hoạt động giao dịch crypto.
• Triển vọng: Khó thay đổi dưới chế độ hiện tại.
• Ghi chú: Trước lệnh cấm, crypto được dùng phổ biến cho kiều hối và lưu giữ tài sản, nay vẫn tồn tại trong thị trường ngầm.

Algeria

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: 2018
• Cơ quan ban hành: Công báo Chính phủ
• Lý do: Không có tài sản bảo chứng, rủi ro cao. Điều 117 cấm “mua, bán, sử dụng và nắm giữ tiền ảo”.
• Triển vọng: Khó thay đổi.
  

Bangladesh

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: Cảnh báo đầu 2014, siết chặt 2017
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung uơng Bangladesh
• Lý do: Lo ngại bất ổn tài chính và chính sách tiền tệ, kèm nguy cơ hoạt động phi pháp.
• Triển vọng: Có thể nới lỏng. Mặc dù bị cấm, Bangladesh vẫn đứng hạng 35 trong Chỉ số Chấp nhận Crypto Toàn cầu 2024.
• Ghi chú: Nhiều người dân vẫn dùng sàn Binance, Coinbase. Chính phủ vẫn có thái độ không thân thiện với bitcoin.

Trung quốc

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: Hạn chế từ 2013, siết chặt 2017, cấm toàn diện 2021
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc cùng 9 cơ quan khác
• Lý do: Bảo vệ ổn định tài chính, ngăn chặn dòng vốn tháo chạy, duy trì chủ quyền tiền tệ.
• Triển vọng: Khó thay đổi.
• Ghi chú: Trung Quốc vẫn quan tâm tới stablecoin. Đặc biệt, Hồng Kông đã thông qua luật stablecoin, có thể là nơi thử nghiệm Web3 cho Trung Quốc.
  

Ai cập

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: từ 2018
• cơ quan ban hành: Ngân hàng trung ương Ai Cập
• Lý do: Lo ngại biến động, rửa tiền, gian lận. Đồng thời, Dar al-Ifta (cơ quan tôn giáo Hồi giáo) coi bitcoin là “haram”.
• Triển vọng: có thể tiến tới quản lý, nhưng hiện vẫn cấm.
  

Kuwait

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: 17/7/2023
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng trung ương, cơ quan chứng khoán, bộ thương mại và các cơ quan quản lý khác
• Lý do: Cấm tuyệt đối mọi hoạt động liên quan đến crypto (giao dịch, thanh toán, khai thác) nhằm tăng cường tuân thủ AML/CFT.
• Triển vọng: Khó thay đổi.
  

Nepal

• Cấp độ cấm: 3
• Chời điểm: 13/8/2017
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng trung ương Nepal
• Lý do: Lo ngại rửa tiền, tài trợ khủng bố, trốn thuế.
• Triển vọng: Giữ nguyên, do có các vụ bắt giữ người dùng.
  

Bắc Macedonia

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: 2016
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Bắc Macedonia
• Lý do: Chỉ ngân hàng trong nước được phép giao dịch quốc tế, do đó Bitcoin bị coi là bất hợp pháp.
• Triển vọng: Có thể thay đổi. Chính phủ mới từ 2024 đang xem xét khung pháp lý cho crypto để thu hút đầu tư nước ngoài.
• Ghi chú: hHện là quốc gia duy nhất ở châu Âu coi crypto bất hợp pháp.

Tunisia

• Cấp độ cấm: 3
• Thời điểm: 2018
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Tunisia
• Lý do: Lo ngại dòng vốn tháo chạy và rửa tiền.
• Triển vọng: Khó thay đổi, dù từng có đề xuất nới lỏng để khuyến khích đổi mới.
• Các quốc gia cấm Bitcoin cấp 2: Hạn chế tổ chức/tài chính

Ecuador

• Cấp độ cấm: 2
• Thời điểm: 2014 (cấm thanh toán), 2018 (nới lỏng giao dịch).
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Ecuador.
• Lý do: Ban đầu để thúc đẩy hệ thống “tiền điện tử quốc gia” (Dinero Electrónico). Hiện cấm dùng để thanh toán nhưng cho phép giao dịch.
• Triển vọng: Trung lập – thanh toán vẫn bị cấm nhưng giao dịch được phép.

Iraq

• Cấp độ cấm: 2
• Thời điểm: 2021.
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Iraq.
• Lý do: Lo ngại tội phạm tài chính, biến động và rủi ro người dùng. Các ngân hàng, tổ chức tài chính bị cấm tham gia.
• Triển vọng: Chưa rõ. Dù bị hạn chế, giới trẻ Iraq vẫn gia tăng sử dụng crypto để phòng ngừa mất giá tiền tệ.

Morocco

• Cấp độ cấm: 2 (Trước đây cấm hoàn toàn).
• Thời điểm: 2017 (cấm toàn diện), đổi lập trường năm 2024.
• Cơ quan ban hành: Văn phòng Ngoại hối và Ngân hàng Trung ương Morocco.
• Lý do: Lo ngại tài trợ khủng bố, gian lận, bất ổn tiền tệ.
• Triển vọng: Tích cực. Tháng 11/2024, chính phủ công bố dự thảo luật quản lý crypto thay vì cấm.
  

Nigeria

• Cấp độ cấm: 2
• Thời điểm: 2017, siết chặt thêm 2021.
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Nigeria.
• Lý do: Lo ngại tội phạm tài chính, thiếu khung pháp lý.
• Triển vọng: Có thể nới lỏng. Nigeria là một trong những quốc gia có tỷ lệ chấp nhận crypto cao nhất thế giới.
• Ghi chú: Lệnh cấm tập trung vào tổ chức tài chính, cá nhân vẫn sở hữu được.
  

Qatar

• Cấp độ cấm: 2
• Thời điểm: 2018.
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Qatar.
• Lý do: Biến động mạnh, nguy cơ tội phạm tài chính, tấn công mạng.
• Triển vọng: Tích cực. Dự kiến ban hành luật mới 2024–2025.

Thổ Nhĩ Kỳ (Türkiye)

• Cấp độ cấm: 2
• Thời điểm: 2021.
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Thổ Nhĩ Kỳ.
• Lý do: Lo ngại thiệt hại “không thể khắc phục” khi dùng crypto làm phương tiện thanh toán.
• Triển vọng: Có thể thay đổi. Báo cáo MTP 2024 cho thấy chính phủ đang xem xét đưa crypto vào khung pháp lý.
• Ghi chú: Dù bị cấm thanh toán, người dân vẫn dùng Bitcoin rộng rãi để phòng ngừa lạm phát.

Các quốc gia cấm Bitcoin cấp 1: Hạn chế quản lý

Saudi Arabia

• Cấp độ cấm: 1
• Thời điểm: 2018 (cảnh báo).
• Cơ quan ban hành: Cơ quan Tiền tệ Ả Rập Saudi và Ủy ban Thị trường Vốn.
• Lý do: Cảnh báo rủi ro do thiếu giám sát, ảnh hưởng tiêu cực đến nhà đầu tư.
• Triển vọng: Tiếp tục thận trọng, chưa cấm hẳn.

Bolivia (Đã Thay Đổi)

• Cấp độ cấm: 1 (Trước đây cấp 3).
• Thời điểm: 2014 (cấm toàn diện), tháng 6/2024 chuyển sang quản lý.
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Bolivia.
• Lý do: Ban đầu lo ngại bất ổn tiền tệ, sau thay đổi theo xu hướng khu vực.
  
• Triển vọng: Tích cực. Bolivia đã ký thỏa thuận hợp tác với El Salvador.

Nga

• Cấp độ cấm: 1
• Thời điểm: Hạn chế từ 2014, thay đổi 2021, hợp pháp hóa khai thác và thanh toán quốc tế năm 2024.
• Cơ quan ban hành: Ngân hàng Trung ương Nga và Bộ Tài chính.
• Lý do: Ban đầu lo ngại kiểm soát tiền tệ, sau này dùng crypto để đối phó lệnh trừng phạt.
• Triển vọng: Cởi mở hơn. Năm 2024, Tổng thống Putin ký luật cho phép giao dịch crypto xuyên biên giới.
  

Những lý do thực sự đằng sau các lệnh cấm Bitcoin

• Ổn định tài chính: Biến động mạnh dễ tạo bong bóng và sụp đổ thị trường.
  
• Ngăn dòng vốn tháo chạy: Các nước kiểm soát vốn lo ngại tiền điện tử giúp chuyển tiền ra nước ngoài.
  
• Chủ quyền tiền tệ: Chính phủ muốn bảo vệ quyền kiểm soát chính sách tiền tệ, không để Bitcoin thay thế đồng nội tệ.
  

Hiệu quả của các lệnh cấm Bitcoin

Mặc dù có lý do chính đáng, hiệu quả thực thi khác nhau rất lớn.

• Morocco: Dù cấm năm 2017 nhưng luôn nằm trong nhóm cao về tỷ lệ chấp nhận crypto.
• Nigeria: Năm 2024, xếp hạng 2 toàn cầu về mức độ chấp nhận, 90% người dân bày tỏ quan tâm.
• Trung Quốc: Cấm khai thác Bitcoin nhưng chỉ khiến hashrate phân bổ lại toàn cầu.

Thách thức thực thi

• Người dùng sử dụng VPN để truy cập sàn nước ngoài.
• Giao dịch P2P qua mạng xã hội, nhóm kín.
• Chuyển tiền qua các quốc gia láng giềng thân thiện với crypto.

Áp lực kinh tế khiến người dùng bỏ qua lệnh cấm

Ở những nước lạm phát cao hoặc mất giá tiền tệ, động lực dùng crypto mạnh hơn cả rủi ro pháp lý:

• Người Thổ Nhĩ Kỳ tìm đến Bitcoin khi đồng lira lao dốc.
• Người Afghanistan từng dùng crypto để nhận kiều hối trước khi Taliban cấm.

Kết luận: Tương lai của các lệnh cấm Bitcoin

Các lệnh cấm Bitcoin phản ánh sự giao thoa giữa công nghệ, quản trị và triết lý tài chính. Nhiều quốc gia dần chuyển từ cấm sang quản lý, tương tự như cách họ từng chuyển từ cấm internet sang quản lý.

Trong dài hạn, khung pháp lý có khả năng thay thế hoàn toàn lệnh cấm. Những nước duy trì cấm tuyệt đối có nguy cơ bị cô lập với đổi mới tài chính toàn cầu.